سکته مغزی یک ضایعه مغزی-عروقی است که موجب از بین رفتن ناگهانی عملکرد نورولوژیک می‌شود. سکته مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که رگ خونی که اکسیژن و مواد مغذی را به مغز می‌رساند یا توسط لخته مسدود می‌شود یا دچار پارگی می‌شود. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، بخشی از مغز نمی‌تواند خون و اکسیژن مورد نیاز خود را دریافت کند، بنابراین سلول‌های مغز دچار مرگ می‌شوند. از نظر بالینی، سکته مغزی می‌تواند به صورت اختلالات کانونی مختلفی مانند تغییر در سطح هوشیاری و اختلالات حسی، حرکتی، شناختی، ادراکی و عملکرد زبانی ظاهر شود. اگر این اختلالات نورولوژیک حداقل به مدت ۲۴ ساعت باقی بمانند، تحت عنوان سکته مغزی طبقه‌بندی می‌شوند. اختلالات حرکتی می‌تواند به صورت همی پلژی (فلج کامل) یا همی پارزی (ضعف) طبقه‌بندی شود. سکته مغزی می‌تواند باعث ضعف یا فلج در یک طرف بدن و مشکلاتی در حرکت و انجام فعالیت‌های روزمره شود.
سکته مغزی چقد شیوع دارد؟
سکته مغزی متاسفانه در ایران رو به افزایش است و یکی از علل اصلی مرگ و میر به شمار می‌رود. این بیماری در سنین پایین در زنان شیوع کمتری دارد، اما در سنین بالا برعکس، زنان بالای ۸۰ سال در مقایسه با مردان در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
انواع سکته مغزی
سه نوع سکته‌مغزی داریم:
- ایسکمیک
- هموراژیک
- سکته مغزی گذرا(TIA)
شایع‌ترین نوع سکته، ایسکمیک است که ۸۰ درصد از مبتلایان را درگیر می‌کند. این نوع سکته زمانی رخ می‌دهد که یک لخته خون، جریان خون به مغز را مسدود می‌کند. سکته هموراژیک زمانی اتفاق می‌افتد که عروق خونی پاره شوند و باعث نشت خون در مغز یا اطراف آن شوند. سکته هموراژیک خطرناک‌تر از سکته ایسکمیک است و درصد مرگ و میر بالاتری دارد. حمله ایسکمیک گذرا (TIA) دوره کوتاهی از علائم مشابه علائم سکته مغزی است. این حالت به دلیل انسداد مختصر جریان خون به مغز رخ می‌دهد. TIA معمولاً فقط چند دقیقه طول می‌کشد و آسیب طولانی مدت ایجاد نمی‌کند.
عوارض سکته مغزی برای بدن
سکته مغزی می تواند به طرق مختلف بر توانایی شما در حرکت و دور زدن تأثیر بگذارد. این موارد عبارتند از:
- ضعف یا فلج در یک طرف
- تغییرات در حس، مانند سنگینی اندام، بی حسی و سوزن سوزن شدن
- مشکلات تعادل
- درد مفاصل و دررفتگی جزئی
- سفتی عضلانی یا اسپاسم عضلانی معروف به اسپاستیسیتی
- اختلال در تکلم
- اختلالات شناختی و ادراکی
علت و دلیل سکته مغزی چیست؟
این بزرگترین علت سکته مغزی است. اگر فشار خون شما به طور معمول 130/80 یا بالاتر باشد،مراجعه به پزشک قلب و عروق الزامی است.
استعمال دخانیات احتمال سکته مغزی را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد. نیکوتین موجود در دخانیات فشار خون را بالا می‌برد و دود سیگار باعث تجمع چربی در شریان اصلی گردن می‌شود. علاوه بر این، دود سیگار خون را غلیظ می‌کند و احتمال لخته شدن آن را افزایش می‌دهد. حتی قرار گرفتن در معرض دود سیگار اطرافیان نیز خطر سکته مغزی را افزایش می‌دهد.
این وضعیت شامل نقص در عملکرد دریچه‌های قلب و همچنین فیبریلاسیون دهلیزی یا ضربان قلب نامنظم است که عامل یک چهارم از سکته‌های مغزی در افراد بسیار مسن می‌باشد.
افرادی که به دیابت مبتلا هستند اغلب فشار خون بالا نیز دارند و بیشتر در معرض اضافه وزن قرار دارند که هر دو عامل، احتمال سکته مغزی را افزایش می‌دهند. دیابت به رگ‌های خونی آسیب می‌زند و خطر سکته مغزی را بالا می‌برد. بی‌تحرکی، افزایش وزن و مصرف برخی داروهای خاص نیز از عوامل خطر سکته مغزی به شمار می‌روند.
فیزیوتراپی در سکته مغزی
یکی از نکات حیاتی در بهبود پس از سکته مغزی، شروع هرچه سریع‌تر توانبخشی بیمار است. برنامه توانبخشی برای بیماران سکته مغزی باید به صورت تخصصی و بر اساس رویکردهای جدید، توسط متخصصین فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی آغاز شود.
نقش فیزیوتراپی در بهبود سکته مغزی
پس از سکته مغزی، مغز ما نمی‌تواند سلول‌های جدیدی را برای جایگزینی سلول‌هایی که آسیب دیده‌اند رشد دهد، اما مغز این توانایی را دارد که سلول‌های آسیب‌دیده خود را دوباره سازماندهی کند و آنچه از دست رفته را جبران کند. به این حالت نوروپلاستیسیتی می‌گویند. این فرایند توسط فیزیوتراپیست و پس از سکته مغزی مدیریت می‌شود و درمانگر شما با تمرین درمانی تخصصی و تکنیک‌های لازم امکان یادگیری حرکتی و بازیابی عملکرد را ممکن می‌سازد.
برنامه فیزیوتراپی در منزل برای سکته مغزی
برنامه
فیزیوتراپی در منزل در بیماران سکته مغزی شامل استفاده از مدالیته‌های الکتریکی، تکنیک‌های دستی و تمرین درمانی تخصصی است. در توانبخشی این بیماران، باید روی بازآموزی قلبی ریوی، تمرینات حرکتی مفاصل (موبیلیتی)، استفاده از تکنیک‌های تسهیلی و مهاری جهت آماده‌سازی بیمار برای انجام فعالیت‌های عملکردی، نشستن و راه رفتن بیمارها تأکید کرد. پس از شروع راه رفتن بیمار، یکی از مواردی که بسیار مهم است و در بسیاری از موارد مورد غفلت قرار می‌گیرد، توجه به تعادل بیمار است. بر اساس مطالعات، یکی از شایع‌ترین علل مرگ و میر و شکستگی در افراد سکته مغزی، خطر سقوط و افتادن است که حتماً در روند درمان باید مورد توجه قرار بگیرد و برای تعادل بیماران تمرینات تخصصی تجویز شود تا ریسک افتادن و مشکلات ناشی از آن کاهش یابد.
مرحله اولیه (یا حاد)
در روزهای اولیه پس از سکته مغزی، بیمار احتمالا در بیمارستان بستری خواهد شد. بسیاری از افراد پس از سکته در جابجایی و تغییر وضعیت خود مشکل دارند. بنابراین، یک فیزیوتراپیست ممکن است در ارائه توصیه‌های لازم برای کمک به کاهش تورم اندام، خطر زخم پوستی یا نیمه دررفتگی شانه (شرایطی که در آن شانه آسیب‌دیده در حفره خود پایین می‌افتد) و حفظ طول بافت‌های نرم، مشارکت داشته باشد. فیزیوتراپیست همچنین احتمالاً در بلند کردن و حرکت شما در عرض ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از سکته مغزی نقش دارد که در جهت بهبودی سریع‌تر کمک کننده است. این می‌تواند شامل مواردی مانند نشستن از رختخواب، ایستادن و راه رفتن باشد. این فعالیت‌ها به کاهش خطر ابتلا به عوارض مرتبط با بی‌حرکتی کمک می‌کنند و بهبود عملکردی شما را بهبود می‌بخشند. نیازهای توانبخشی شما نیز باید در ۲۴-۴۸ ساعت اول پس از سکته ارزیابی شود.
فاز تحت حاد
افرادی که سکته مغزی کرده‌اند و در توانبخشی اولیه و جامع شرکت می‌کنند، نتایج بسیار بهتری دارند. برای رسیدن به بهترین نتایج، توانبخشی باید فشرده و ساختاری باشد که تا حد امکان زمانبندی برنامه‌ریزی شده درمانی (کاردرمانی و فیزیوتراپی) را فراهم کند. اولین کاری که فیزیوتراپیست شما انجام خواهد داد این است که به شما (و خانواده و/یا مراقبانتان) برای تعیین اهداف بهبودی کمک می‌کند. این ممکن است شامل مواردی مانند یادگیری دوباره راه رفتن، لباس پوشیدن و سوار و پیاده شدن از ماشین باشد. این اهداف باید مرتباً بازنگری و به‌روز شوند. سپس فیزیوتراپی شما می‌تواند به شما و افراد حمایت‌کننده شما کمک کند تا در جهت دستیابی به آنها تلاش کنید. برخی از مواردی که ممکن است روی آنها کار کنید عبارتند از تمرین راه رفتن و تحرک، بازیابی تعادل، بازیابی عملکرد دست، مدیریت اسپاستیسیته و تمرین قلبی تنفسی.
فاز بلند مدت
سکته مغزی پس از سه تا شش ماه وارد فاز بلندمدت می‌شود، اما تحقیقات نشان می‌دهد که با توصیه‌ها و تمرین‌های صحیح، بهبودی قابل توجهی حتی سال‌ها پس از سکته مغزی نیز امکان‌پذیر است. سطح فعالیت بدنی و تناسب اندام معمولاً پس از سکته مغزی پایین است و مداخلات برای افزایش تناسب اندام می‌تواند به بهبود عملکرد، کاهش ناتوانی و مرگ‌ومیر کمک کند. فیزیوتراپیست‌ها می‌توانند نقش مهمی در کمک به شما در ایجاد تغییراتی در سبک زندگی ایفا کنند که به جلوگیری از تکرار سکته مغزی کمک می‌کند، مانند ارائه استراتژی‌هایی برای افزایش سطح فعالیت بدنی و حفظ وزن سالم.
چه مدت بعد از سکته به فیزیوتراپی نیاز دارید؟
اگر وضعیت شما پایدار باشد، ممکن است بتوانید فیزیوتراپی را بلافاصله ۲ روز پس از سکته مغزی شروع کنید. در یک مطالعه در سال ۲۰۱۷، محققان دریافتند که در یک گروه ۷۸۳ نفری که با سکته مغزی در یک بیمارستان بستری شده بودند، ۷۵.۸٪ به فیزیوتراپی ارجاع داده شدند. میانگین زمان از بستری شدن در بیمارستان تا ارجاع برای فیزیوتراپی ۳ روز بود. با توجه به منبع معتبر مؤسسه ملی سلامت، انجام فیزیوتراپی پس از ۶۰ تا ۹۰ روز ممکن است به بهبود نتایج کمک کند.
تعداد جلسات فیزیوتراپی سکته مغزی
تعداد جلسات فیزیوتراپی سکته مغزی و مدت زمان انجام آن به شدت سکته و سطح ناتوانی بیمار بستگی دارد و ممکن است از چند ماه تا چند سال طول بکشد. بیشترین و سریع‌ترین بهبود معمولاً در ۶ ماه اول پس از سکته مغزی رخ می‌دهد، اما بهبودی پس از آن نیز با سرعت کمتری امکان‌پذیر است. با توجه به شرایط بیمار، ممکن است در هفته به انجام ۳ تا ۶ جلسه فیزیوتراپی نیاز باشد.
فیزیوتراپی در‌منزل شامل بیمه می شود؟
فیزیوتراپیست‌های مجموعه فیزیو توان با عضویت در نظام پزشکی و داشتن کارت نظام پزشکی، پس از اتمام جلسات، مدارک لازم برای ارائه به بیمه تکمیلی را در اختیار شما قرار می‌دهند. شما می توانید این مدارک را تحویل سازمان بیمه خود کنید و باتوجه به میزان تعهدات، بخشی از هزینه فیزیوتراپی در منزل را پرداخت کنند.
هزینه فیزیوتراپی در منزل
هزینه هر جلسه فیزیوتراپی در منزل با توجه به عوامل مختلفی تعیین می‌شود و می‌تواند بین ۸۵۰ تا ۹۸۰ هزار تومان متغیر باشد. این عوامل شامل موارد زیر می‌شوند:
نوع بیماری، شدت آن، و میزان ناتوانی بیمار از جمله عوامل اصلی در تعیین هزینه هستند. به عنوان مثال، فیزیوتراپی برای بیماری‌های پیچیده عصبی مانند سکته مغزی یا ام‌اس ممکن است به دلیل نیاز به تخصص و تجهیزات بیشتر، هزینه بالاتری داشته باشد.
تعداد جلسات فیزیوتراپی که بیمار برای بهبود وضعیت خود نیاز دارد نیز در هزینه کل تأثیرگذار است. برخی از بیماران ممکن است به تعداد جلسات بیشتری برای رسیدن به نتیجه مطلوب نیاز داشته باشند.
مدت زمان هر جلسه فیزیوتراپی نیز می‌تواند در هزینه آن مؤثر باشد. جلسات طولانی‌تر که شامل تمرینات و تکنیک‌های بیشتری هستند، معمولاً هزینه بیشتری دارند.
هزینه فیزیوتراپی در منزل ممکن است در مناطق مختلف شهری و حتی در شهرهای مختلف، متفاوت باشد. این تفاوت می‌تواند به دلیل هزینه‌های حمل‌ونقل، اجاره محل، و سایر هزینه‌های مربوط به ارائه خدمات در منزل باشد.
علاوه بر این موارد، برخی از مراکز فیزیوتراپی در منزل ممکن است هزینه‌های اضافی مانند هزینه ایاب و ذهاب، هزینه تجهیزات مورد استفاده در منزل، و یا هزینه مشاوره اولیه را نیز به هزینه‌های خود اضافه کنند.
بنابراین، برای اطلاع دقیق از هزینه فیزیوتراپی در منزل، بهتر است با فیزیو توان تماس بگیرید و با توجه به شرایط بیمار و نیازهای او، از هزینه‌های مربوطه مطلع شوید.
